غولی بی مهار به نام المپیک

از ۱۸۹۶ تا ۲۰۱۲ چگونه گذشت؟

بازی های المپیک مدرنی که از سال ۱۸۹۶ ابداع شد و فقط در ایام جنگ جهانی اول و دوم شاهد تعطیلی سه دوره خود بود، بعد از شروع محقرانه سال ۱۸۹۶ در آتن اینک در آغاز دوره سی ام خود در لندن تبدیل به غولی سیاسی، اجتماعی، تبلیغاتی شده که مهار آن حتی از کمیته بین المللی المپیک (IOC) و نهضت المپیک که بانیان و خالقان آن بودند، برنمی آید.
از آغاز، قرار گذاشته شد که المپیک ها فقط هر چهار سال یک بار برگزار شود، اما شدت استقبال از آن به حدی بود که یک دوره بینابینی نیز برای این رقابت ها در حدفاصل ادوار ۱۹۰۴ و ۱۹۰۸ تدارک دیده و اجرا شد. بین سنت لوییز ۱۹۰۴ و لندن ۱۹۰۸، مسابقات ۱۹۰۶ آتن نیز برپا شد که IOC هنوز از پذیرش آن به عنوان یک دوره رسمی المپیک ابا دارد. اگر در آغاز فقط ۱۲ کشور به دوره نخست المپیک آمدند، اینک فقط سهمیه گذاری ها و گذاشتن رکوردهای ورودی است که باعث توقف ورزشکاران پرشمار متوسط در برابر دیوار بلند المپیک ها شده و تعداد کشورها را در مرز ۲۰۵ نگه داشته و شمار ورزشکاران را کمتر از ۱۱ هزار نفر کرده است.
المپیک ۱۹۱۶ در برلین به این سبب که خود آلمانی ها آتش افروزی و جنگ جهانی اول را برپا کردند و المپیک های ۱۹۴۰ هلسینکی و ۱۹۴۴ لندن به این سبب که ژرمن ها باز با راه اندازی حزب نازی پایه گذار جنگ جهانی دوم شدند، برگزار نشد، اما لندن به جبران المپیک لغو شده ۱۹۴۴، سال ۱۹۴۸ میزبان المپیک شد و نوبت هلسینکی هم سال ۱۹۵۲ رسید و بعدها کار به المپیک توکیوی ۱۹۶۴، مکزیک ۶۸، مونترال ۷۶، سئول ۸۸، سیدنی ۲۰۰۰ و پکن ۲۰۰۸ هم رسید.
حالا در قرن بیست و یکم و هزاره سوم با وجود مخارج نجومی میزبانی المپیک ها بر سر برگزاری آن رقابت و دعواست زیرا پول و هزینه اش را ولو با تاخیر پس می دهد و کشور میزبان را به یک شکوه تبلیغاتی ویژه نایل می کند و مدت ها در صدر اخبار جهانی جای می دهد.
شاید ناآرامی های بزرگ سیاسی، المپیک ۷۲ را ویران و المپیک های ۸۰ و ۸۴ را بی رونق کرده باشد و به المپیک ۷۶ هم که توسط آفریقایی ها تحریم شد، لطمه زده باشد، اما نهضت المپیک برخود می بالد که ۱۱۶ سال بعد از به راه افتادن المپیک های مدرن، موجود و مخلوقی را در دست دارد که همه قبول دارند از یک واقعه ورزشی صرف به یک پدیده بزرگ اجتماعی تغییر ماهیت داده و مرزهای سیاست را درنوردیده است. بازی های المپیک به نوعی تبدیل به سلاحی هولناک شده و خیلی ها برتری حکومتی خود را در سایه اثبات رجحان ورزشی خود در المپیک ها جستجو می کنند.
هنوز هم جام جهانی فوتبال که مثل المپیک ها هر چهار سال یک بار برگزار می شود به لحاظ جذابیت و جلب توده ها چند گام از المپیک ها پیش و از آن محبوب تر است، اما وسعت تاثیرگذاری المپیک ها چیز دیگری است و سند آن را می توان پویایی و چشم نوازی رشته هایی چون دوومیدانی، ژیمناستیک و شنا دانست. اعجاز ورزشکاران این رشته ها بارها توسط غوغاهای دوپینگ مخدوش شده، اما ابرهای تیره معمولا کنار رفته و خورشید غنای فنی المپیک ها که ایرانی های هنرمند نیز در آن سهیم بوده اند تابیدن گرفته است.
لندن ۲۰۱۲ و وجوه مختلف آن در صفحات پیش رو مورد ارزیابی قرار خواهد گرفت که نمادهای گذشته و امروز آن، ۱۶ روز داغ و استثنایی و غیرقابل پیش بینی را نوید میدهد.

المپیک های شلوغ

ابتدا تعداد شرکت کنندگان المپیک کمتر از آن بود که در قالب چنین نام بزرگی بگنجد، اما بتدریج قضایا برعکس شد و شمار حاضران چنان بالا گرفت که کمیته بین المللی المپیک (IOC) تعداد رشته ها را کاهش داد و اجازه نداد که حداکثر از ۳۵ و سپس ۳۰ ورزش در هر دوره بازی ها فراتر رود و شمار ورزشکاران حاضر در المپیک نیز به عدد حداکثر ۱۰۵۰۰ نفر محدود شد.
با این حال امروز هم درباره زیاد بودن این اعداد بحث و اظهارنظر جریان دارد و گفته می شود که تعداد زیاد همراهان و هیات های اعزامی و دشواری جا دادن آنها در دهکده المپیک، همواره میزبان ها را آزار می دهد. این در حالی است که تعداد کشورهای به رسمیت شناخته شده در سازمان ملل و کمیته بین المللی المپیک به عدد ۲۰۹ رسیده و هر چند خیلی ها از آنها حداکثر دو تا چهار نفر را به این رقابت ها می فرستند، اما تعدد نام ها باز هم مساله ساز و برنامه ریزی برای این همه رشته طی فقط شانزده روز برگزاری مسابقات پیوسته دشوارتر می شود.
تعدادی از رشته های ورزشی المپیک ها خود مبتنی بر مواد و قسمت های متعدد هستند و دوومیدانی، شنا، تیراندازی و قایقرانی مدال هایی غیرقابل شمارش دارند. اگر از روز اول المپیک های مدرن تا امروز را مبنای بررسی خود قرار دهیم متوجه می شویم که فقط چهار رشته، دوومیدانی، شنا، شمشیربازی و ژیمناستیک همواره در این رقابت ها حاضر بوده و هرگز حذف نشده اند و بقیه رشته ها گاه بوده و گاه حذف شده اند. ورزش های والیبال، بسکتبال و بدمینتون اولین بار سال ۱۹۲۴ به طور امتحانی وارد برنامه بازی های المپیک شده و بتدریج در ادوار بعدی جایشان قطعی و ثابت و مدال هایشان رسمی شد.

بریتانیایی ها در انتظار ۴ میلیارد سود

اگر آخرین ادعای انگلیسی ها را قبول داشته باشیم هزینه برگزاری المپیک سی ام در خاک این کشور قدری بیش از ۹ میلیارد پوند بوده است. یک خرج عمده بریتانیایی ها در راه میزبانی المپیک ۲۰۱۲ به ساخت دهکده ورزشکاران این بازی ها مربوط شده است. این دهکده که در منتهی الیه شرق لندن قرار دارد، چهره شرق پایتخت انگلیس را که در همه جای آن می توان بناها و عمارات سنتی را یافت، تغییر داده و آن را مدرن تر کرده است. در پارک المپیک ۹ ورزشگاه و سالن ورزشی دایر شده است که دو مورد از آنها موقتی است و بعد از اتمام المپیک و پارالمپیک برچیده خواهند شد.
اگرچه مخارج ساخت تاسیسات مسابقه ها بسیار بالا و سایر هزینه های رقابت ها نیز چشمگیر بوده است، بریتانیایی ها امیدوارند المپیک ۲۰۱۲ در طول زمان و به واقع طی سه چهار سال آینده حداقل ۱۳ میلیون پوند را به خزانه آنها برگرداند که در آن صورت ۴ میلیارد پوند سود خالص نصیب میزبان این دوره المپیک خواهد شد.
نگاه اول بریتانیایی ها به توریست هایی است که حین سفر به لندن سری به تاسیسات المپیک هم خواهند زد و پول ها و ورودیه هایی را برای بازدید از آن خواهند پرداخت. المپیک ۲۰۰۸ در پکن به روایتی ۵/۳ میلیارد سود را نصیب میزبانان چینی اش کرد.
این در حالی روی داد که رویکرد و تکیه بیش از حد چینی ها به سازمان های خارجی و سرمایه گذاران غریبه و افراد واسطه و دلال به قصد تامین هزینه های لازم و ساماندهی امور تبلیغاتی مسابقات عملا دست آنها را از مقادیر زیادی سود بالقوه که در صورت معامله مستقیم آنها با نهادهای سرمایه گذار نصیب شان می کرد، کوتاه ساخت.
منبع: روزنامه جام جم ( www.jamejamonline.ir )